Στο πλαίσιο διεξαγωγής του Helmos Mountain Festival, η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Χελμού Βουραϊκού και Προστατευόμενων Περιοχών Βόρειας Πελοποννήσου του ΟΦΥΠΕΚΑ, την Κυριακή 4 Ιουνίου, υλοποίησε το εργαστήριο Βιο- Γεω- ποικιλότητας στο σαλέ του Χιονοδρομικού Κέντρου Καλαβρύτων. Η δράση υλοποιήθηκε με τη συνεισφορά επιστημονικών συνεργατών των Τμημάτων Βιολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Οι συμμετέχοντες στο φεστιβάλ είχαν τη δυνατότητα να ενημερωθούν από τους ειδικούς επιστήμονες  για την προστατευόμενη περιοχή, αλλά και να δουν δείγματα αρωματικών/ ενδημικών φυτών, ζώων και  πετρωμάτων του Χελμού. Η δράση περιελάμβανε τρεις αλληλοσυνδεόμενες θεματικές που αφορούν στα διαφορετικά μέρη που συνθέτουν το μοναδικής αξίας Εθνικό Πάρκο και Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO Χελμού Βουραϊκού! Οι τρεις θεματικές έλαβαν χώρα παράλληλα, έτσι ώστε ο επισκέπτης να αποκομίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον φυσικό πλούτο της περιοχής και την ανάγκη προστασίας του.

Ζήσαμε μια εξαιρετική εμπειρία στο 4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΓΕΩΠΑΡΚΩΝ UNESCO ΕΛΛΑΔΑΣ – ΚΥΠΡΟΥ
ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΕΩΠΑΡΚΑ UNESCO ΕΛΛΑΔΑΣ – ΚΥΠΡΟΥ το οποίο πραγματοποιήθηκε μεταξύ 25 – 27 ΜΑΙΟΥ 2023 στο υπέροχο Sitia Unesco Global Geopark – Σητεία Παγκόσμιο Γεωπάρκο Unesco!

Το γεωπάρκο μας συμμετείχε με 4 παρουσιάσεις από το προσωπικό και τους επιστημονικούς συνεργάτες, κατά την διάρκεια των οποίων παρουσιάστηκαν οι πλούσιες δράσεις μας!Πάνω από ολα όμως θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους φίλους και συναδέλφους από το Γεωπάρκο Σητείας για τη άψογη διοργάνωση και την ζεστή φιλοξενία καθώς και όλους τους συμμετέχοντες για την ευκαιρία να ανταλλάξουμε ιδέες και απόψεις για την πρόοδο των τοπικών μας κοινωνιών.

Εις το επανειδείν….

Τα μουσεία είναι ένας χώρος περιήγησης και γνώσης και κάθε χρόνο γιορτάζουν τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων στις 18 Μάϊου. Το 2023 η Διεθνής Ημέρα Μουσείων επικεντρώθηκε στα παρακάτω θέματα που περιλαμβάνονται στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών:  Στόχος 3– Παγκόσμια υγεία και ποιότητα ζωής, Στόχος 13–  Δράση για την κλιματική αλλαγή, Στόχος 15– Ζωή στη Γη: προστασία της βιοποικιλότητας. 

Για τον εορτασμό των Μουσείων και στη δική μας περιοχή, στις 17 και 18 Μαίου διοργανώθηκε σε συνεργασία με το  Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, ένα διήμερο δράσεων, με θέμα «Οι αρνητικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον της επαρχίας των Καλαβρύτων».

 Η ΜΔ Εθνικού Πάρκου Χελμού- Βουραϊκού και Προστατευόμενων Περιοχών Βόρειας Πελοποννήσου και το Παγκόσμιο Γεωπάρκου UNESCO Χελμού- Βουραϊκού, πραγματοποίησε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Παγετώνες και Κλιματική Αλλαγή στο Χελμό», που περιλάμβανε δράσεις για την ευαισθητοποίηση των παιδιών σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Τα παιδιά με τις δράσεις αυτές ενημερώθηκαν για το ρόλο της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή των Καλαβρύτων (ξερά έλατα στο αισθητικό δάσος των Καλαβρύτων, μεταχρωματικό έλκος πλατάνων), αλλά και στον πλανήτη γενικότερα. Τέλος, συζήτησαν τους κινδύνους που έχει η κλιματική αλλαγή για τη βιοποικιλότητα, μέσω πειραμάτων για την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, που έκανε το επιστημονικό προσωπικό της μονάδας.

Επιπλέον, προβλήθηκαν βίντεο για το πως κινείται ένας παγετώνας και τα σημάδια που αφήνει στο βουνό κατά το πέρασμά του. Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν φωτογραφίες πετρωμάτων από το Χελμό και σημάδια στο βουνό, που αποδεικνύουν ότι κάποτε υπήρχαν παγετώνες (Γεώτοπος 21:Παγετωνικά λατυποπαγή Ξερόκαμπου). Έτσι τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να σκεφτούν και να συζητήσουν για το πόσο έχει αλλάξει το κλίμα στα Καλάβρυτα, αφού κάποτε υπήρχαν παγετώνες στο Χελμό, ενώ φέτος το βουνό είχε χιόνι περίπου ένα μήνα.

Τη δράση παρακολούθησαν όλες οι τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, καθώς και το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων.

Στις 18 Μαϊου στο Πολιτιστικό Κέντρο Καλαβρύτων στις 6 μ.μ., πραγματοποιήθηκε μια σειρά επιστημονικών παρουσιάσεων με θέματα:

• Το μεταχρωματικό έλκος στα πλατάνια των Καλαβρύτων
• Ο ρόλος και η σημασία της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία
• Η λιγνιτική λεκάνη των Καλαβρύτων- Σύνδεση με την Ιστορία.

Tο διήμερο 13-14 Μαΐου πραγματοποιήθηκε το 43^ο Πανελλήνιο Πέρασμα στο Φαράγγι του Βουραϊκού ,  και το προσωπικό της ΜΔ Εθνικού Πάρκου Χελμού Βουραϊκού και Προστατευόμενων Περιοχών Βόρειας Πελοποννήσου και του Γεωπάρκου, πραγματοποίησε θεματικές ξεναγήσεις σε  μικρούς και μεγάλους, για τη σχέση γεωποικιλότητας και βιοποικιλότητας!

Η πεζοπορική διαδρομή που ακολουθείται βρίσκεται εντός της Προστατευόμενης Περιοχής Ειδική Ζώνη Διατήρησης «ΦΑΡΑΓΓΙ ΒΟΥΡΑΪΚΟΥ» (GR2320003) και της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την Ορνιθοπανίδα «ΌΡΟΣ ΧΕΛΜΟΣ (ΑΡΟΑΝΙΑ) – ΦΑΡΑΓΓΙ ΒΟΥΡΑΪΚΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ» (GR2320013).

Οι επισκέπτες ακολούθησαν το μονοπάτι κατά μήκος των σιδηροτροχιών του ιστορικού Οδοντωτού, Κάτω Ζαχλωρού – Πόρτες, όπου συναντώνται διάφορα είδη ορχιδεών όπως Ophrys scolopax, Ophrys lutea, Orchis quadripunctata. Κατά μήκος των γραμμών συναντάται ένας μεγάλος αριθμός ποταμίσιων καβουριών (Potamon fluviatile), ένα από τα 4 είδη καβουριών του γλυκού νερού που απαντώνται στην Ελλάδα. Στις γύρω πλαγιές παρατηρούνται δάση Κεφαλληνιακής Ελάτης, καθώς και ο χαρακτηριστικός τύπος οικοτόπου μεσογειακής βλάστησης Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου.

Οι πεζοπόροι είχαν την ευκαιρία να μάθουν πώς δημιουργήθηκε το Φαράγγι του Βουραϊκού και τα κροκαλοπαγή πετρώματα, που αποτελούν τον κατ’ εξοχήν βιότοπο ενδημικών και σπάνιων φυτών στην περιοχή. Στο φαράγγι του Βουραϊκού καταγράφονται περισσότερα από 650 φυτικά είδη, εκ των οποίων τουλάχιστον 38 ελληνικά ενδημικά, περιλαμβάνοντας 5 ενδημικά της Πελοποννήσου (Asperula arcadiensis, Aurinia moreana, Colchicum peloponnesiacum, Dichoropetalum achaicum, Silene conglomeratica). Επίσης ενημερώθηκαν για τα είδη πουλιών που βρίσκουν σχισμές και προεξοχές στα βράχια για να στηρίξουν τη φωλιά τους. Στην περιοχή συναντάται συχνά το βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus).

Την Τετάρτη 10 Μαΐου, για τον εορτασμό της Ημέρας της Γης υλοποιήθηκε ημερίδα με εκπαιδευτικές δράσεις της Μονάδας Διαχείρισης (ΜΔ) Εθνικού Πάρκου Χελμού – Βουραϊκού και Προστατευόμενων Περιοχών Βόρειας Πελοποννήσου του ΟΦΥΠΕΚΑ, σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον & την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ) Κλειτορίας-Ακράτας, στις εγκαταστάσεις του ΚΕΠΕΑ στην Κλειτορία.
Σαράντα επτά παιδιά από τις Τάξεις Δ, Ε, ΣΤ του Δημοτικού Σχολείου, καθώς και την Α΄ Τάξη του Γυμνασίου παρακολούθησαν ένα τρίωρο πρόγραμμα με δράσεις/ διαδραστικά παιχνίδια και πραουσιάσεις, από το προσωπικό της ΜΔ, καθώς και εξωτερικούς της συνεργάτες. Η παρουσίαση των φυτών, των ζώων, καθώς και των πετρωμάτων, αποτέλεσαν τις θεματικές ενότητες των δράσεων της ημέρας αυτής. Ιδιαίτερη όμως αναφορά έγινε στα γεωλογικά χαρακτηριστικά του Εθνικού Πάρκου Χελμού-Βουραϊκού, που εντάσσεται και στα Μνημεία Παγκόσμιας Γεωλογικής Κληρονομιάς της UNESCO, ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO.
Στη διάρκεια της Ημερίδας παρουσιάστηκε και η νέα Διαδραστική Εφαρμογή για τους επισκέπτες του Εθνικού Πάρκου & Γεωπάρκου Χελμού- Βουραϊκού. Πρόκειται για μια εφαρμογή, μέσω της οποίας οι επισκέπτες, θα μπορούν να ενημερώνονται για την περιοχή, τη βιοποικιλότητα και γεωποικιλότητα που φιλοξενεί, σημαντικά αξιοθέατα, προτάσεις για δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού, για φαγητό, διαμονή κ.α. Σημαντικό στοιχείο της εφαρμογής είναι η σύνδεση της με ειδικούς πομπούς τοποθετημένους σε κάθε πινακίδα του Γεωπάρκου, όπου μόλις ο επισκέπτης πλησιάζει, θα λαμβάνει αυτόματη ειδοποίηση στο κινητό, με τις πληροφορίες των πινακίδων. Η εφαρμογή δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «CLLD – LEADER», ΠΑΑ 2014-2020.
Επίσης, παρουσιάστηκε το νέο Εκπαιδευτικό Επιτραπέζιο Παιχνίδι, με τίτλο «Ανακαλύπτοντας τη Χλωρίδα, την Πανίδα και τα Πετρώματα του Εθνικού Πάρκου Χελμού-Βουραϊκού». Βασικός στόχος του παιχνιδιού είναι η γνωριμία με τα βασικά είδη χλωρίδας, πανίδας και πετρωμάτων της προστατευόμενης περιοχής. Το παιχνίδι παίζεται με τη χρήση 30 εκπαιδευτικών καρτών, οι οποίες συνδέονται με διαδικτυακό ιστότοπο μέσω του QR που βρίσκεται στην κάρτα. Οι συμμετέχοντες να το σκανάρουν με το κινητό τους τον κωδικό και ανακαλύπτουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα διάφορα είδη που βρίσκονται στο Εθνικό Πάρκο.
Τέλος, οι εκπαιδευτικοί του ΚΕΠΕΑ Κλειτορίας- Ακράτας βοήθησαν τους μαθητές να φτιάξουν ένα παραμύθι, ένα λεξικό και ποιήματα με βάση τις πληροφορίες που πήραν από τις παρουσιάσεις, για την προστατευόμενη περιοχή, το οποίο θα γίνει ένα λεύκωμα για να παρουσιάζεται στο νέο Κέντρο Πληροφόρησης της ΜΔ, που δημιουργείται αυτή την περίοδο.
Η ημερίδα εντάσσεται στην Πράξη «Επιχορήγηση της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Χελμού-Βουραϊκού και Προστατευόμενων Περιοχών Βόρειας Πελοποννήσου του ΟΦΥΠΕΚΑ για δράσεις προστασίας της Βιοποικιλότητας των περιοχών ευθύνης της» με Κωδικό ΟΠΣ 5075953 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα 2014-2020».

Μέλη της επιστημονικής ομάδας του Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO Χελμού Βουραϊκού από το Πανεπιστήμιο Πατρών University of Patras, Γεωλογικό Πατρών – Geology of Patras, βρέθηκαν και πάλι στην Jena της Γερμανίας και επισκέφθηκαν το Friedrich Schiller University και τo UNESCO Global Geopark Thüringen Inselsberg – Drei Gleichen στα πλαίσια του μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των δύο γεωπάρκων αλλά και του ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ IKYDA 2022 χρηματοδοτούμενο από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών/ State Scholarships Foundation: Οστρακώδη από σπήλαια της Ελλάδας και της Γερμανίας: μια πιλοτική μελέτη με σκοπό την παλαιο(οικολογική) και βιογεωγραφική συνεργασία. Επισκεφθήκαμε και πήραμε δείγματα από καινούρια μέρη, συζητήσαμε τα μέχρι τώρα πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματά μας και παρουσιάσαμε το γεωπάρκο μας σε ένα νέο κοινό!

Η συνεργασία μας θα συνεχιστεί και για την επόμενη χρονιά όπου τα αποτελέσματα της έρευνας θα ανακοινωθούν τόσο στο επιστημονικό όσο και στο ευρύ κοινό!

Τι οργανισμοί να κρύβονται άραγε στα ιζήματα των σπηλαίων? Σύντομα η απάντηση..

Στα πλαίσια του εορτασμού της διεθνούς ημέρας βουνού, το προσωπικό του γεωπάρκου μας, επισκέφθηκε το Γυμνάσιο Καλαβρύτων και πραγματοποίησε την εκπαιδευτική δράση «Ο Χελμός rock-άρει!»

Το όρος Χελμός (υψηλότερη κορυφή: Ψηλή Κορφή-Γεώτοπος 34, 2.355 μ) δεσπόζει στο κεντρικό τμήμα του γεωπάρκου επιδεικνύοντας τον ασβεστολιθικό του όγκο και τις απότομες πλαγιές του. Αυτές οι απότομες πλάγιες αποτελούν καταφύγιο για πολλά προστατευόμενα είδη της περιοχής. Σκοπός της δράσης ήταν να ενημερωθούν τα παιδιά για τη σημασία της διεθνούς ημέρας βουνού, τι απειλεί τα βουνά γενικότερα και κατ’ επέκταση το Χελμό και ποιες δραστηριότητες πρέπει να αποφευχθούν ώστε είναι προστατευμένη η γεωποικιλότητα και η βιοποικιλότητα της περιοχής.

Μετά την παρουσίαση ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν «Χαϊκού» για το Χελμό. Τα Χαϊκού είναι ιαπωνική ποιητική φόρμα που παραδοσιακά αποτελείται από τρεις ομάδες των 5, 7, 5 συλλαβών, οι οποίες τοποθετούνται σε τρεις στίχους. Είναι η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο και συνήθως περιγράφει εικόνες της φύσης. Τα παιδία, με μεγάλη χαρά, έγραψαν στιχάκια με θέμα τους γεώτοπους του Χελμού σε συνδυασμό με τη βιοποικιλότητα.