Full-width Video

Θρησκεία

4 Ιανουαρίου, 2022

Τα σπήλαια από την αρχαιότητα αποτελούσαν τόπους λατρείας πιθανώς γιατί απέπνεαν ηρεμία και γαλήνη και έδιναν την αίσθηση της επικοινωνίας με το άγνωστο. Έτσι και σήμερα λοιπόν πολλοί ναοί έχουν κτιστεί μέσα σε σπήλαια ή κάτω από μεγάλες βραχοσκεπές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το ιστορικό μοναστήρι που βρίσκεται στον γεώτοπο του Μεγάλου Σπηλαίου και ο Βυζαντινός ναός της Ανάληψης στον αντίστοιχο γεώτοπο.

Αρχιτεκτονική

4 Ιανουαρίου, 2022

Η ύπαρξη του ασβεστολιθικού πετρώματος σε τόσο μεγάλη αφθονία στην περιοχή του γεωπάρκου έχει σαφώς επηρεάσει την αρχιτεκτονική κυρίως των παραδοσιακών οικισμών που βρίσκονται διάσπαρτοι στις πλαγιές των βουνών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός στον γεώτοπο Βεσίνι. Παράλληλα η αφθονία του υλικού έδινε την ευκαιρία να χτιστούν σπουδαία πέτρινα οχυρωματικά σπίτια, τα πυργόσπιτα ή πύργοι όπως ο Πύργος των Πετμεζαίων στην ευρύτερη περιοχή του γεώτοπου της πόλγης των Λουσών.

«Η πέτρα, που βρισκόταν (και βρίσκεται ακόμα) σε αφθονία στο χώρο των ορεινών οικισμών, ήταν ένα υλικό – προϊόν του περιβάλλοντος, η χρήση της οποίας, όχι μόνο δεν αλλοίωνε το τοπίο αλλά αντιθέτως, συνέβαλε καθοριστικά στην τέλεια αρμονία της σύνθεσης, έτσι ώστε με δυσκολία να ξεχωρίζει το χτίσμα από το φυσικό περιβάλλον του. Η αυστηρή γεωμετρία του όγκου και η σκληράδα της πέτρας, όμοια με τη σκληράδα του τοπίου, αποτελούσαν (και βεβαίως αποτελούν) την ομορφιά του παραδοσιακού οικισμού» (Kalavryta news).

Μυθολογία

4 Ιανουαρίου, 2022

Η μύθοι και οι δοξασίες που αφορούν την περιοχή του γεωπάρκου μοιάζουν ατελείωτα. Ο γεώτοπος της Στύγας αποτελεί ένα τρανταχτό παράδειγμα της στενής σχέσης της περιοχής του γεωπάρκου με την μυθολογία.  Οι αρχαίοι πίστευαν ότι τα ύδατα της πηγής προέρχονταν από τον χθόνιο ποταμό του κάτω κόσμου, της Στύγας και ήταν μαγικά. Γι’ αυτό συνήθιζαν να ορκίζονται εκεί, μιμούμενοι τον Όρκο των θεών.  Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο μύθος που σχετίζεται με τον άθλο του Ηρακλή και το Ελάφι της Άρτεμης (Κερυνίτης έλαφος) που ζούσε στο όρος Κερύνεια γύρω από το σημερινό Σκεπαστό και τον γεώτοπο τον Ρωγών. Οι καταβόθρες του Φενεού πάλι, σχετίζονται με μυθολογικά στοιχεία και αναφέρονται σε διάφορους μύθους. Ένας από αυτούς συνδέει τη δημιουργία τους με τον Ηρακλή, ο οποίος φέρεται να έσκαψε ο ίδιος τις καταβόθρες στους πρόποδες των βουνών που οριοθετούν την πόλγη για να απομακρύνει τα νερά που λίμναζαν σε αυτή και προέρχονταν από τον Αροάνειο (Όλβιο) ποταμό. Ένας ακόμα μύθος συνδέεται με την ευρύτερη περιοχή και την Αρχαία Φενεό, όπου ο Ηρακλής αφού έκλεψε έναν τρίποδα χρησμών από την Πυθεία, η οποία αρνήθηκε να του δώσει χρησμό, τον μετέφερε στο Φενεό όπου ήθελε να δημιουργήσει άλλο μαντείο και εκεί ήρθε αντιμέτωπος με τον Απόλλωνα. Ο Δίας στην προσπάθειά του, να τους σταματήσει έριξε έναν κεραυνό, τότε ο Απόλλωνας πήρε τον τρίποδα και ο Ηρακλής τον χρησμό που περίμενε. Μια άλλη παραλλαγή του μύθου, αναφέρει πως ο Απόλλωνας αφού έμαθε μετά από μια χιλιετία για τη μεταφορά του τρίποδα στο Φενεό, έκλεισε τις διόδους (καταβόθρες) που είχε σκάψει ο Ηρακλής για να απομακρύνονται τα νερά από την πόλγη με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει η Αρχαία Φενεός, τιμωρώντας έτσι τους Φενεάτες. Και η μύθοι συνεχίζονται….

Η πλούσια μυθολογία της περιοχής σχετίζεται πολλές φορές με την αδυναμία των ανθρώπων να εξηγήσουν τον τρόπο δημιουργίας των διαφόρων γεωμορφών. Για παράδειγμα στον γεώτοπο Πόρτες-Τρικλιά η αδυναμία να εξηγηθεί ο τρόπος δημιουργίας του στενού περάσματος οδήγησε στον μύθο που θέλει τον Ηρακλή να  το «έκοψε» με το σπαθί του για να περάσει.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την μυθολογία της περιοχής του γεωπάρκου δείτε το σχετικό φυλλάδιο.

Άυλη κληρονομιά

4 Ιανουαρίου, 2022

Δημοτική Μουσική & Δημοτική Ποίηση:  Η έντονη γεωμορφολογία της περιοχής με τα ψηλά βουνά έχει πολλές φορές γίνει πηγή έμπνευσης για τα Δημοτικά Τραγούδια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πολυτραγουδισμένος Χελμός. Πλήθος δημοτικών τραγουδιών εξυμνούν την αγέρωχη ομορφιά του: μες΄του Χελμού τα κρύα νερά, Ο Χελμός, του Χελμού το Χιόνι κ.α. , ενώ από αυτόν εμπνεύστηκε ο τυφλός ποιητής από το Μεσορρούγι, Σπύρος Περεσιάδης το πασίγνωστο δραματικό ειδύλλιο, «Γκόλφω»: Τη Γκόλφω στα λημέρια της ο Τάσος δεν την βρήκε Τον πήρε το παράπονο και το Χελμό ρωτάει:

– Χελμέ, βουνό περήφανο, ήρθα να σε ρωτήσω: Μην είδες την αγάπη μου, την Γκόλφω μου , που πάει; Μαράζωσε η καρδούλα μου, Χελμέ, που δεν την βλέπω.

– Τάσο μου, φαρμακίστηκε ‘κει στην ετιά από κάτω, Πήρες τον αρραβώνα σου και την αγάπη αρνήθεις.

Μες του Χελμού τα κρύα νερά, μες στην ιτιά από κάτω Κείτεται η Γκόλφω κείτεται, πικρά φαρμακωμένη. Κανείν δεν είχε συντροφιά, κανείνε για παρέα. Με τα πουλιά κουβέντιαζε και με τα χελιδόνια.

 Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη: Τόσο ο Χελμός όσο και άλλες εμβληματικές περιοχές του γεωπάρκου έχουν γίνει πηγή έμπνευσης για την σύγχρονη ελληνική μουσική όπως για παράδειγμα τα τραγούδια στου Βουραικού-Νίκος Ξύδης, 13-12-43 Misdeal and Renowo και τον κινηματογράφο με την πρόσφατη ταινία Καλάβρυτα 1943.

Ιστορία

4 Ιανουαρίου, 2022

Η περιοχή του γεωπάρκου είναι μια περιοχή με πλούσια ιστορία η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων τόσο από τους Τούρκους όσο και από τους Γερμανούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το έντονο γεωμορφολογικό της ανάγλυφο αποτέλεσε πολλές φορές πεδίο σκληρών μαχών αλλά και απροσπέλαστο καταφύγιο ηρώων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου η γεωμορφολογία έπαιξε σημαντικό ρόλο στο ιστορικό αποτύπωμα της περιοχής είναι ο ματωμένος λόφος του Καππή. Εκεί διαπράχθηκε ένα από τα πιο συνταρακτικά εγκλήματα του Β παγκοσμίου πολέμου, η σφαγή των Καλαβρύτων. Το σημείο επιλέχθηκε από τους Γερμανούς ως ιδανικό εξαιτίας της αμφιθεατρικής του γεωμορφολογίας η οποία προσέφερε θέα στα καιγόμενα Καλάβρυτα αυξάνοντας την φρίκη των αιχμαλώτων και παράλληλα εκμηδένιζε τις δυνατότητες διαφυγής. Μνημεία της φρίκης του πολέμου υπάρχουν αμέτρητα σημεία σε ολόκληρη την περιοχή και πολλά από αυτά βρίσκονται σε γεώτοπους (π.χ. Ρωγοί, Χελωνοσπηλιά) όπου ο επισκέπτης μπορεί να συνδυάσει την γεωποικιλότητα με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου.

Μια άλλη πτυχή της επιρροής της γεωλογικής κληρονομιάς στην ιστορία και την εξέλιξη της περιοχής είναι η ύπαρξη των ορυχείων λιγνίτη (γεώτοποι Παλιοχωρίου και Ξυδιά). Η ύπαρξη του λιγνίτη στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων συνδέθηκε με τον διάσημο Οδοντωτό σιδηρόδρομο που διατρέχει το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού. Ο λιγνίτης μεταφερόταν με σχετική ευκολία από τα Καλάβρυτα στις πεδινές περιοχές γεγονός που πιθανώς αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο ώστε οι δυνάμεις κατοχής να στρέψουν την προσοχή τους στην περιοχή.

Γνωρίστε τους συνεργάτες μας

4 Ιανουαρίου, 2022

Το γεωπάρκο μας εδώ και χρόνια έχει οργανώσει και συντηρεί ένα μεγάλο δίκτυο συνεργατών με κοινό στόχο την βιώσιμη ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας.  Οι επίσημες συνεργασίες πιστοποιούνται με αντίστοιχα μνημόνια συνεργασίας που ορίζουν τα πλαίσια μέσα στα οποία οργανώνονται οι κοινές μας δράσεις.

Συνεργασίες με το δίκτυο: Γνωρίστε τους ξεχωριστούς μας φίλους από το δίκτυο. Η συνεργασία μας συνίσταται στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας, επιστημονικής γνώσης και καλών πρακτικών σε θέματα διαχείρισης και προστασίας της γεωποικιλότητας, ανάδειξης της γεωλογικής κληρονομιάς και αειφόρο ανάπτυξης των περιοχών μας κυρίως μέσω της ανάπτυξης του γεωτουρισμού.

UNESCO, Earth Sciences Program and Global Geoparks

4 Ιανουαρίου, 2022

To 2015  η Γενική Συνδιάσκεψη των Κρατών της UNESCO μέσα από το Διεθνές Πρόγραμμα Γεωεπιστημών και Γεωπάρκων (International Geoparks and Geoscience Program) αναγνώρισε τα Παγκόσμια Γεωπάρκα ως επίσημο πρόγραμμα αναγνώρισης περιοχών. Σύμφωνα με το πρόγραμμα τα γεωπάρκα που εντάσσονται θα πρέπει να έχουν διεθνή και μοναδική γεωλογική αξία, ικανό φορέα διαχείρισης, να λειτουργούν ως γεωπάρκα για τουλάχιστον έναν χρόνο πριν την ένταξή τους και να παρουσιάζει συνεργασίες με άλλα γεωπάρκα του δικτύου και συνεργαζόμενους φορείς.

Το πρόγραμμα υλοποιείται μέσα από την συνεργασία της Διεθνούς Ένωσης Γεωεπιστημών International Union of Geological Sciences (IUGS) και του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων (Global Geoparks Network (GGN).

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις προϋποθέσεις και την διαδικασία ένταξης: https://en.unesco.org/global-geoparks

Τα Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO οφείλουν να πληρούν υψηλά στάνταρ ποιότητας και προσφερόμενων υπηρεσιών και αξιολογούνται κάθε τέσσερα χρόνια μέσα από ένα αυστηρό πρωτόκολλο. Οι δραστηριότητες των Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων UNESCO επεκτάθηκαν σε όλο τον κόσμο και σήμερα συμμετέχουν σε αυτό 169 περιοχές από 44 χώρες.

Ελληνικό Φόρουμ Γεωπάρκων

4 Ιανουαρίου, 2022

Το Ελληνικό Φόρουμ Γεωπάρκων ιδρύθηκε το 2007 με στόχο τον συντονισμό των ενεργειών και δράσεων των περιοχών που έχουν αναγνωρισθεί ως Γεωπάρκα στην Ελλάδα και η προβολή τους αλλά και την ενίσχυση της προσπάθειας ανάδειξης των γεωλογικών μνημείων και θέσεων της γεωλογικής και γεωμορφολογικής κληρονομιάς της Ελλάδας γενικότερα.

Στις δράσεις του Ελληνικού Φόρουμ Γεωπάρκων περιλαμβάνεται η στήριξη και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων και του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων με δράσεις.

Τα Γεωπάρκα που συμμετέχουν είναι:

  • το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου (2000)
  • το Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη (2001)
  • το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού (2009)
  • η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου (2010)
  • το Φυσικό Πάρκο Σητείας (2015)
  • το Γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης (2021)
  • το Γεωπάρκο Κεφαλονιάς – Ιθάκης (2022)
  • το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής (2023)

ενώ υπό ένταξη βρίσκονται το Γεωπάρκο Νισύρου και το Γεωπάρκο Μετεώρων -Πύλης. Το Φόρουμ εκτός από τα υφιστάμενα Γεωπάρκα της Ελλάδας συμμετέχει και η Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, το ΙΓΜΕ, τα Υπουργεία Τουρισμού και Περιβάλλοντος και άλλοι Ακαδημαϊκοί φορείς.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε εδώ: http://www.hellenicgeoparks.gr/

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων

4 Ιανουαρίου, 2022

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2000 με μία δράση LEADER για τη «Βιώσιμη ανάπτυξη αγροτικού χώρου», και στην οποία συμμετείχαν αρχικά 4 Γεωπάρκα από 4 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης, το Haute-Provence Geopark, το Vulkaneifel Geopark, το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου και το Maestrazgo Geopark με στόχο την προστασία της Γεωποικιλότητας, την ανάδειξη της γεωλογικής κληρονομιάς και την αειφόρο ανάπτυξη των περιοχών με ιδιαίτερη γεωλογική κληρονομιά, κυρίως μέσω της ανάπτυξης του γεωτουρισμού.

Το Δίκτυο συνέστησαν τέσσερις φορείς με μία δράση LEADER για τη «Βιώσιμη ανάπτυξη αγροτικού χώρου», και στην οποία συμμετείχαν αρχικά 4 Γεωπάρκα από 4 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης, από την Γαλλία, την Ισπανία, τη Γερμανία και την Ελλάδα, το Haute-Provence Geopark, το Vulkaneifel Geopark, το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου και το Maestrazgo Geopark, οι οποίοι διαχειρίζονται περιοχές με ιδιαίτερο γεωλογικό ενδιαφέρον.

Το 2023 τα μέλη του Δικτύου έγιναν 94 προερχόμενα από 28 διαφορετικές  Ευρωπαϊκές χώρες.

Επιδίωξη του Δικτύου είναι η διερεύνηση και η συμμετοχή σε αυτό των σημαντικότερων γεωλογικών μνημείων από όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Όλα τα μέλη του Δικτύου είναι κάτοχοι του διακριτικού σήματος «European Geopark».

Το Δίκτυο λειτουργεί μέσω της συνεχούς ηλεκτρονικής επικοινωνίας των μελών, της πραγματοποίησης δύο συναντήσεων το χρόνο που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικό γεωπάρκο κάθε φορά, της διοργάνωσης του συνεδρίου κάθε δύο χρόνια, στο οποίο παρουσιάζονται οι νέες υποψηφιότητες για ένταξη στο Δίκτυο και της συμμετοχής σε κοινά προγράμματα στα πλαίσια των οποίων τα μέλη του Δικτύου συνεργάζονται με στόχο την ανταλλαγή πρακτικών και εμπειριών και την από κοινού δράση για την προστασία της γεωλογικής κληρονομιάς της Ευρώπης, την αξιοποίηση και ανάδειξη των γεωλογικών φυσικών μνημείων, την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης των περιοχών των Γεωπάρκων, μέσω του γεωτουρισμού.

Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων

4 Ιανουαρίου, 2022

Το Δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπαρκών δημιουργήθηκε το 2004 υπό την αιγίδα της UNESCO  με σκοπό την προώθηση της προστασίας της γεωλογικής κληρονομιάς και του γεωτουρισμού σε όλο τον κόσμο. Από το 2014 λειτουργεί με τη μορφή μη-κερδοσκοπικού διεθνούς οργανισμού με έδρα το Παρίσι. Μάλιστα από τις 17 Νοεμβρίου 2015, όταν η Γενική Διάσκεψη της UNESCO στο Παρίσι αποδέχθηκε ομόφωνα τη δημιουργία ενός νέου προγράμματος, το “Διεθνές Πρόγραμμα για Γεωεπιστήμες και  Γεωπάρκα” (International Geosciences and Geoparks Program), τα Γεωπάρκα που ανήκουν στο Δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων αναγνωρίζονται ως περιοχές με τον τίτλο «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO».

Το Παγκόσμιο δίκτυο γεωπάρκων προωθεί σε συνεργασία με την UNESCO την ανάπτυξη των γεωπάρκων σε όλες τις ηπείρους και τη δημιουργία και ηπειρωτικών δικτύων όπως το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων, Το Δίκτυο Ασίας-Ειρηνικού, Το δίκτυο Λατινικής Αμερικής-Καραϊβικής, Το Δίκτυο Γεωπάρκων Βόρειας Αμερικής και το Αφρικανικό Δίκτυο Γεωπάρκων.

Ο σκοπός του παγκόσμιου δικτύου των γεωπάρκων είναι η προώθηση της δίκαιης γεωγραφικής κατανομής, της ανάπτυξης και της επαγγελματικής διαχείρισης των Παγκόσμιων Γεωπάρκων, η προώθηση της γνώσης και της κατανόησης της φύσης, της λειτουργίας και του ρόλου των Παγκόσμιων Γεωπάρκων, η παροχή βοήθειας στις τοπικές κοινωνίες ώστε να εκτιμήσουν την φυσική και πολιτιστική τους κληρονομιά, η διατήρηση της Παγκόσμιας Κληρονομιάς για τις μελλοντικές γενιές ανθρώπων, η εκπαίδευση του κοινού σχετικά με θέματα των γεω-επιστημών και της σχέση τους με περιβαλλοντικά ζητήματα και φυσικές καταστροφές, η διασφάλιση της βιώσιμης κοινωνικο-οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης με βάση τα φυσικά/γεωλογικά συστήματα, η προώθηση της διασύνδεσης  μεταξύ διατήρησης της γεωλογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς σε διαφορετικούς πολιτισμούς μέσω συνεργασιών και συμμετοχικών διαχειριστικών σχημάτων, η προώθηση της έρευνας, και η προώθηση κοινών δράσεων μεταξύ των συμμετεχόντων γεωπάρκων.

Το Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων αναπτύσσεται γρήγορα και μέχρι σήμερα (2023) περιλαμβάνει 195 γεωπάρκα από 48 χώρες. Η συμμετοχή στο Δίκτυο δεν προσδίδει ιδιαίτερο νομικό καθεστώς, αλλά αποτελεί ουσιαστικά μια ετικέτα, ένα σήμα ποιότητας. Το Παγκόσμιο Δίκτυο συνεδριάζει κάθε 2 χρόνια. Τα μέλη του Δικτύου αξιολογούνται κάθε τέσσερα χρόνια από ειδικούς του Δικτύου και άλλων Διεθνών Οργανισμών, με στόχο τη διασφάλιση υψηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών σε κάθε περιοχή.

Για περισσότερες πληροφορίες: