Περιδιαβαίνοντας την έκταση του γεωπάρκου ξετυλίγεται στον επισκέπτη μια μακρόχρονη γεωλογική αλληλουχία δημιουργίας και καταστροφών. Η ιστορία ξεκινά πριν από 485 εκατομμύρια χρόνια όταν η ευρύτερη περιοχή του γεωπάρκου καλυπτόταν από τη θάλασσα όπου και δημιουργήθηκαν τα εκτεταμένα ασβεστολιθικά πετρώματα που συναντώνται. Οι δυνάμεις της φύσης όμως οδήγησαν στη σύγκρουση των λιθοσφαιρικών πλακών της Αφρικής και της Ευρασίας, στη μείωση του χώρου ανάμεσά τους και στην γρήγορη ανύψωση της περιοχής λόγω συμπίεσης. Έτσι δημιουργήθηκαν οι αγέρωχες κορφές-γεώτοποι του όρους Χελμός: η Ψηλή Κορφή, η Ντουρντουβάνα, το Μαδερό! Στα ψηλά βουνά που ορθώθηκαν από αυτήν την διαδικασία κατά τις δύο τελευταίες παγετώδεις περιόδους πριν από 120 και 18 χιλιάδες χρόνια, όταν το κλίμα της Γης ήταν πολύ πιο κρύο σχηματίστηκαν παγετώνες! Σήμερα οι παγετώνες δεν υπάρχουν πια . Άφησαν όμως τα σημάδια τους στο τοπίο. Κάτω από τις χιονισμένες πλαγιές της Νεραϊδόραχης υπάρχει η αινιγματική παγετωνική εποχιακή λιμνούλα Μαυρόλιμνη, ενώ στα πρανή του Χελμού, στον Ξερόκαμπο και τον Σπανόλακκο, παγετωνικής προέλευσης κροκαλοπαγή πετρώματα παραμένουν ως αδιάψευστοι μάρτυρες μιας μακρινής εποχής ντυμένης στα λευκά!
Επιπλέον, το νερό που κυλάει στην επιφάνεια της γης και διαμορφώνει το ανάγλυφό της, διαβρώνει τα εκτεταμένα ασβεστολιθικά πετρώματα του Γεωπάρκου, δημιουργώντας χαρακτηριστικές μεγαλύτερες ή μικρότερες επιφανειακές ή υπόγειες καρστικές γεωμορφές στην περιοχή, όπως δολίνες, πόλγες, βραχόκηπους, καταβόθρες, πηγές και σπήλαια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο μαγευτικός γεώτοπος Σπήλαιο των Λιμνών με τις 13 υπόγειες λίμνες του και τον υπέροχο διάκοσμο που ξυπνάει την φαντασία του επισκέπτη και οι καταβόθρες στις πόλγες των Λουσών και του Φενεού, όπου το νερό «χάνεται» στα βάθη της γης μέσα από μικρά ανοίγματα σε ένα κατά τα άλλα επίπεδο τοπίο.
Κατά την ανύψωση της περιοχής του Γεωπάρκου πριν από περίπου 5 εκ. έτη και πριν ακόμα τα ψηλά βουνά φτάσουν στο σημερινό υψόμετρο, στην περιοχή κυλούσαν μεγάλα ποτάμια και ανάμεσά τους υπήρχαν λίμνες. Η περιοχή θα πρέπει να ήταν κατάφυτη με πλούσια δάση βελανιδιών και φιλοξενούσε μεγάλα θηλαστικά όπως μαρτυρούν τα φυτικά και ζωϊκά απολιθώματα που διατηρούνται στα εναπομείναντα ιζήματα. Με το πέρασμα όμως του γεωλογικού χρόνου τα ποτάμια και λιμναία ιζήματα ανυψώθηκαν ως αποτέλεσμα του έντονου γεωτεκτονικού καθεστώτος της περιοχής και σήμερα ξεχωρίζουν στο τοπίο, δημιουργώντας επιβλητικούς γκρεμούς και φυσικά αγάλματα λαξευμένα από τα στοιχεία της φύσης. Πάνω σε αυτά έχουν δοθεί σημαντικές μάχες της ιστορίας όπως η Μάχη της Κερπινής και έχει χτιστεί το ιστορικό Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου. Η έντονη ανύψωση σε συνδυασμό με την δύναμη του νερού έχουν διαμορφώσει το υπέροχο φαράγγι του Βουραϊκού Ποταμού το οποίο αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος του γεωπάρκου. Συνδυάζει άψογα την άγρια ομορφιά, την πλούσια γεωποικιλότητα και τη μοναδική βιοποικιλότητα, τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει είτε πεζοπορώντας, είτε ταξιδεύοντας με το τραινάκι κατά μήκος της διαδρομής του ιστορικού Οδοντωτού σιδηρόδρομου.
Η αλληλουχία της δημιουργίας και της καταστροφής στην περιοχή του παγκόσμιου γεωπάρκου UNESCO Χελμού-Βουραϊκού, συμπληρώνεται μέσα από μια σειρά από σύγχρονες φυσικές καταστροφές. Μέσα από την παρατήρησή τους μαθαίνουμε να σεβόμαστε τη δύναμη της φύσης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι κατολισθήσεις όπως η κατολίσθηση που κατέστρεψε μεν το χωριό της Συλίβαινας αλλά δημιούργησε την πανέμορφη λίμνη Τσιβλού. Η λίμνη αυτή αποτελεί σήμερα έναν πολύ δημοφιλή γεώτοπο όπου οι επισκέπτες όλων των ηλικιών μπορούν να απολαύσουν τη φύση μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού όπως πεζοπορία, ποδηλασία, kayak και ιππασία.