Η πλούσια γεωποικιλότητα του γεωπάρκου συνδέεται άρρηκτα με την σημαντική βιοποικιλότητα που παρουσιάζει. Στην περιοχή του γεωπάρκου ευδοκιμούν περισσότερα από 1100 είδη φυτών. Έξι από αυτά μπορούν να βρεθούν μόνο στην περιοχή του γεωπάρκου και η ύπαρξή τους συνδέεται άμεσα με τον τύπο του εδάφους που φύονται και ευδοκιμούν. Παράλληλα η περιοχή φιλοξενεί σημαντική ποικιλία ειδών πανίδας: έντομα, αμφίβια, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά. Συνολικά έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα 52 είδη σπονδυλωτών και 73 είδη ασπόνδυλων οργανισμών.
Πετρώματα & Βιοτικό περιβάλλον
Η περιοχή του γεωπάρκου καλύπτεται σε σημαντικό ποσοστό από ασβεστολιθικά πετρώματα πολλές φορές έντονα καρστικοποιημένα (καρστικοποίησης=διάλυση του ανθρακικού ασβεστίου από το νερό).
Η ποικίλη γεωμορφολογία (απόκρημνα βουνά, πόλγες κλπ) και οι ιδιαίτερες συνθήκες του εδάφους και του περιεχόμενου νερού στις περιοχές αυτές δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη ενδημικών ειδών (είδη που δεν συναντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο). Για παράδειγμα ο όμορφος ασβεστολιθικός όγκος του Χελμού αποτελεί ένα βοτανικό Παράδεισο για ολόκληρη την Βόρεια Πελοπόννησο. Εκεί απαντώνται 5 στενοενδημικά είδη φυτών (δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο…): Corydalis blanda subsp. oxelmannii, Lonicera alpigera subsp. hellenica, Polygala subuniflora and Valeriana crinii subsp crinii και η Alchemilla aroanica η οποία μάλιστα πήρε το όνομά της από το βουνό (Χελμός ή Αροάνια όρη).
Παρόμοιες περιπτώσεις όπου το υποκείμενο πέτρωμα ρυθμίζει τα είδη των φυτών που απαντώνται έχουν παρατηρηθεί και σε άλλες περιπτώσεις στην περιοχή του γεωπάρκου. Ο φλύσχης (ή υποθαλάσσιες αποθέσεις ποτάμιου συστήματος) για παράδειγμα σε συνδυασμό με τα έντονα πρανή δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για τα αμπέλια. Δεν είναι τυχαίο που ο γεώτοπος Κλήμα του Παυσανία έχει ιστορία 3.000 χρόνων!
Ωστόσο η ασβεστολιθική φύση της περιοχής επηρεάζει σημαντικά και την πανίδα. Στο εκτεταμένο υπόγειο καρστικό της δίκτυο ευδοκιμεί μια από τις πιο σημαντικές χειμερινές αποικίες νυχτερίδων στην Ευρώπη (και η μεγαλύτερη στην Ελλάδα). Ανακαλύφθηκε στον γεώτοπο Σπήλαιο των Λιμνών αποικία όπου φιλοξενούνται σε διάφορες εποχές του έτους περισσότερες από 18.000 πτερυγονυχτερίδες (Miniopterus schreibersi) και εννέα επιπλέον είδη. Και δεν είναι μόνο αυτό…. Οι αποθέσεις γκουανό (τα υπολείμματα των νυχτερίδων) υποστηρίζουν ολόκληρες τροφικές αλυσίδες παράξενων και υπέροχων πλασμάτων. {Δείτε περισσότερα στην εφαρμογή που αναπτύχθηκε από το πρόγραμμα LIFE GRECABAT. https://www.lifegrecabat.eu/el/taxonomy/term/37}. Μελέτες πραγματοποιούνται και σε άλλες περιοχές του γεωπάρκου όπως οι γεώτοποι Πηγές Αροάνιου στο Πλανητέρο και πόλγη των Λουσών με τις αντίστοιχες καταβόθρες.
Όταν οι γεώτοποι «βαφτίζουν» του ζωντανούς οργανισμούς!
Είναι συχνό τα μοναδικά φυτά μας να παίρνουν ονόματα από σημαντικούς γεώτοπους της περιοχής γεγονός που καταδεικνύει τη αδιάρρηκτη σχέση του βιοτικού κόσμου με τον αβιοτικό – τα πετρώματα και την γεωμορφολογία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το απειλούμενο είδος φυτού Globularia stygia που πήρε το όνομά του από τον εμβληματικό γεώτοπο της Στύγας και το στενοενδημικό είδος χασμοφύτου Silene conglomeratica που ευδοκιμεί αποκλειστικά στα κροκαλοπαγή του γεώτοπου του Μεγάλου Σπηλαίου. Και να μην ξεχάσουμε την Alchemilla aroanica που πήρε το όνομά της από τα Αροάνια όρη!
Χλωρίδα
Ο χλωριδικός πλούτος της περιοχής σχετίζεται με το γεγονός ότι έχει τη μεγαλύτερη ποικιλότητα ενδιαιτημάτων σε σχέση με κάθε άλλο ορεινό όγκο της Πελοποννήσου.
Ο Χελμός θεωρείται θερμό σημείο βιοποικιλότητας της ενδημικής χλωρίδας, φιλοξενώντας υψηλό αριθμό φυτικών taxa – συμπεριλαμβανομένων ελληνικών ενδημικών, ενδημικών της Πελοποννήσου και τοπικών ενδημικών ειδών, πολλά από τα οποία είτε ανήκουν σε μία από τις κατηγορίες επικινδυνότητας του Βιβλίου Ερυθρών δεδομένων της IUCN, ή/και είναι ενταγμένα σε διεθνές καθεστώς προστασίας, καθώς και μονάδων βλάστησης) – και τύπων οικοτόπων σημαντικών τόσο σε εθνικό, όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πανίδα
Η πανίδα της περιοχής είναι ιδιαίτερα πλούσια, με πολλά είδη που, αν και δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, έχουν ιδιαίτερη επιστημονική και βιογεωγραφική αξία. Ορισμένα από τα είδη ζώων που απαντούν στην περιοχή περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, ενώ άλλα περιέχονται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων, στη Σύμβαση της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης (1979) και στο Προεδρικό Διάταγμα 67/1981.
Συνολικά, η προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Χελμού- Βουραϊκού παρουσιάζει εξαιρετικό οικολογικό ενδιαφέρον αφού αποτελείται από ένα σύμπλεγμα τύπων οικοτόπων ευρωπαϊκού και μεσογειακού ενδιαφέροντος, στον οποίο ενδημούν και αναπαράγονται πολλά και σημαντικά είδη πανίδας.
- Ασπόνδυλα
- Ιχθύες Γλυκέων Υδάτων
- Αμφίβια
- Ερπετά
- Πτηνά
- Θηλαστικά
- Μεσαία Θηλαστικά
- Μικροθηλαστικά
- Χειρόπτερα
Οικότοποι
Η φυσική βλάστηση της περιοχής είναι το αποτέλεσμα της συνεπίδρασης διαφόρων παραμέτρων και κυρίως της χλωρίδας, των βιοκλιματικών συνθηκών, της ορογραφικής διαμόρφωσης, της πετρολογικής-γεωλογικής σύστασης, του εδάφους και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που ασκήθηκαν και συνεχίζουν να ασκούνται κατά την ιστορική εξέλιξη της περιοχής από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Τα φυσικά οικοσυστήματα της περιοχής περιλαμβάνουν κατά βάση δασικά (δάση χαλεπίου πεύκης, μαύρης πεύκης, πλατύφυλλης και χνοώδους δρυός, κεφαλληνιακής ελάτης), οικοσυστήματα χαμηλών και υψηλών θαμνώνων (αείφυλλοι σκληρόφυλλοι σχηματισμοί, φρύγανα), οικοσυστήματα χασμοφυτικής βλάστησης και παραποτάμια οικοσυστήματα.